Φιγάλεια

Ημιορεινός οικισμός (υψόμ. 460 μ.), στην πρώην επαρχία Ολυμπίας του νομού Ηλείας. Είναι έδρα του ομώνυμου δήμου (6 τ. χλμ.). Η ονομασία της οφείλεται στην ομώνυμη αρχαία πόλη, τη γνωστή και με το όνομα Φιγαλία. Η Φ. ιδρύθηκε από τον Φίγαλο, γιο του Λυκάονα. Οι κάτοικοί της λέγονταν Φιγαλείς ή Φιαλείς. Ηταν χτισμένη σε απόκρημνο βουνό, σε ύψος 520-720 μ. Tο τείχος της, περίπου 5 χλμ., αποτελούσε οχυρό σημείο. Κυριεύτηκε δυο φορές από τους Σπαρτιάτες. Όταν την κατέλαβαν οι Αιτωλοί, σύμμαχοι των Ηλείων, το 421 π.Χ., την χρησιμοποίησαν ως ορμητήριό τους στις επιδρομές εναντίον της Μεσσηνίας. Το 219 π.Χ. παραδόθηκε στον Φίλιππο E’ της Μακεδονίας. Στη Φ. και στην περιφέρειά της υπήρχαν πολλά σημαντικά μνημεία, κυρίως όμως ο ναός του Επικουρίου Απόλλωνα, που, κατά τον Παυσανία, ήταν ο ωραιότερος της Πελοποννήσου μετά τον ναό της Αλέας Αθηνάς στην Τεγέα. Ο ναός του Επικουρίου Απόλλωνα βρισκόταν στις Βάσσες, στο όρος Κωτίλιο, κοντά στη σημερινή Ανδρίτσαινα. Χτίστηκε από τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα Ικτίνο, γύρω στα 430 π.Χ. Τον ανακάλυψε στους νεότερους χρόνους ο Γάλλος Βοσέ (και ο ναός αναστηλώθηκε το 1902-6), αλλά το 1812, όταν Άγγλοι και Γερμανοί έκαναν συμπληρωματικές ανασκαφές, βρήκαν ανάγλυφα, που τα πούλησαν στο Βρετανικό Μουσείο. Ο ναός είναι δωρικός, περίπτερος, εξάστυλος με 15 κολόνες στις μακρές πλευρές του. Το μήκος του έφτανε τα 38 μ. και το πλάτος του τα 14 μ.